ممنوعیت قهوه در تاریخ
ممنوعیت قهوه در قرن شانزدهم شروع شد؛ زیرا در آن زمان بود که قهوه به اکثر نقاط جهان رسید. به احتمال زیاد دانه‌های قهوه قرن‌ها پیش در اتیوپی، یعنی مبدأ آنها شناخته شده و برای سال‌ها مورد استفاده بوده است.
اما اولین شواهد واضح تاریخی در مورد آسیاب کردن دانه‌های قهوه و دم کشیدن آنها در یک فنجان؛ همانطور که رالف هاتوکسِ مورخ، در کتاب “قهوه و قهوه خانه‌ها” ی خود نوشته است، به یمن در قرن پانزدهم برمی‌گردد. در آنجا مسلمانان صوفی محلی از دم کرده قهوه در مراسمات عرفانی استفاده خواه به عنوان یک حرکت اجتماعی برای پرورش برادری و همدلی (قهوه خوری جمعی) یا تقویت کننده تمرکز می‌کردند. این نوشیدنی به سرعت در حاشیه دریای سرخ را گسترش یافت و در اوایل دهه 1500 به استانبول و در قرن بعد به اروپای مسیحی رسید.
۱- مکه سال: ۱۵۱۱
قهوه ممنوع بود زیرا اعتقاد بر این بود که باعث تحریک تفکر رادیکال می‌شود. خیر بیگ، فرماندار جوان مکه، از ترس اینکه مکه مرکز قیام سکولار بشود، همه قهوه خانه‌ها را تعطیل کرد. هر کسی که در آن زمان مشغول نوشیدن یا فروش قهوه بود، مورد ضرب و شتم قرار گرفت.
قهوه توسط بازرگانان یمنی به مکه آورده شد. در یمن قهوه خانه‌ها را “موکا” می‌نامیدند. مردم ترکیه آنها را به اروپا آوردند. در یمن دانه‌های قهوه تفت داده نمی‌شوند، اما همچنان طعم و مزه دارند. دانه سبز قهوه را با هل می‌جوشانند و در فنجان‌های کوچک سرو می‌کنند و به آن “گهوا” یا “قهوا” می‌گویند.
خائیر بیگ المعمر، یکی از مقامات برجسته سکولار در رژیم قبل از عثمانی، مردان را در خارج از مسجد در حال نوشیدن قهوه گرفت و تصور کرد که به نظر مشکوک می‌آیند. جزئیات این سرکوب مورد بحث است، اما او از توجیهات مذهبی برای پایان دادن به فروش و مصرف قهوه استفاده کرد. سرکوب قهوه بعداً در مکه (دوباره)، قاهره (چندین بار) و استانبول و دیگر مناطق عثمانی رخ داد.
ممنوعیت قهوه با انگیزه سیاست، مذهب یا ترکیبی از این دو انجام شد، اما آنها پراکنده و کوتاه مدت بودند. به عنوان مثال، سرکوب ۱۵۱۱ مکه در عرض چند هفته، هنگامی‌که یک مقام سیاسی بالاتر به المعمر گفت که سرکوب جلسات مشکوک را ادامه دهد اما مردم همچنان قهوه خود را بنوشند، پایان یافت.
۲- ایتالیا
هنگامی‌که قهوه در قرن شانزدهم وارد اروپا شد، روحانیون با فشار خود باعث ممنوعیت قهوه شدند و آن را شیطانی نامیدند. اما پاپ کلمنت هشتم طعم قهوه به دلش نشست و قهوه را خوشمزه اعلام کرد، او حتی گفت قهوه باید تعمید داده شود. با اتکا به این عنایت پاپ، قهوه خانه‌ها به سرعت در سراسر اروپا پدید آمدند.
۳- قسطنطنیه
پس از آنکه مراد چهارم تاج و تخت عثمانی را در ۱۶۲۳ به دست آورد، قهوه را به سرعت ممنوع کرد و مجازات‌هایی را برای مصرف آن تعیین کرد. مجازات فردی که برای بار اول قهوه می‌نوشید، ضرب و شتم بود. هرکسی که برای بار دوم با قهوه دستگیر می‌شد در کیسه ای چرمی دوخته شد و به آب‌های تنگه بسفر پرتاب می‌شد.
۴- سوئد
سوئد در سال ۱۷۴۶ ممنوعیت قهوه را اعلام کرد. قهوه برای اولین بار در حدود ۱۶۷۴ وارد سوئد شد، اما تا اوایل قرن ۱۸ که در بین ثروتمندان مد شد، چندان استفاده نمی‌شد. در سال ۱۷۴۶، فرمان سلطنتی علیه قهوه و چای به دلیل “سوء استفاده و افراط در نوشیدن چای و قهوه” صادر شد.
مالیات‌های سنگینی بر مصرف قهوه وضع شد و عدم پرداخت مالیات بر این نوشیدنی منجر به جریمه و مصادره فنجان‌ها و ظروف سرو قهوه شد. بعداً، قهوه کاملاً ممنوع شد. با وجود ممنوعیت، مصرف همچنان ادامه داشت. گوستاو سوم، که مصرف قهوه را تهدیدی برای سلامت عمومی می‌دانست و مصمم بود تا اثرات منفی آن بر سلامتی را اثبات کند، دستور داد یک آزمایش علمی‌انجام شود.
دولت سوئد همچنین لوازم تولید و سرو قهوه را ممنوع کرد. پلیس فنجان‌ها و ظروف را مصادره کرد. پادشاه گوستاو سوم اینقدر از قهوه متنفر بود که حتی به قاتلان را محکوم به نوشیدن قهوه میکرد.
در سال ۱۷۹۴، دولت بار دیگر سعی کرد قهوه را ممنوع کند. این ممنوعیت که تا دهه ۱۸۲۰ بارها تمدید شد، هرگز در عمل موفق نبود. پس از برداشته شدن ممنوعیت، قهوه به یک نوشیدنی غالب در سوئد تبدیل شد، که از آن زمان تا کنون یکی از کشورهای با بیشترین مصرف سرانه قهوه در جهان بوده است.
۵- پروس
در سال ۱۷۷۷، فردریک بزرگ پروسی با اعلامیه ای برتری آبجو بر قهوه را اعلام کرد. او استدلال کرد که قهوه با مصرف آبجو در این کشور تداخل دارد، ظاهراً او امیدوار بود که یک اُرد سلطنتی باعث شود که پروسی‌ها هر روز صبح آبجو بنوشند. در بیانیه فردریک قید شده بود که”اعلیحضرت با آبجو پرورش یافتند” و توضیح داد که چرا فکر می‌کند نوشیدن آبجو صبحانه ایده خوبی است.
۶- استانبول
در سال ۱۶۳۳، سلطان عثمانی، مراد چهارم قهوه را عامل شکاف اجتماعی و تفرقه در پایتخت خود در استانبول می‌دانست. ظاهراً او تصور میکرد عواقب دورهمی‌های که در آن قهوه نوشیده می‌شود برای سلطنتش، بسیار وحشتناک است، به طوری که اعلام کرد متخلفان باید فوراً به قتل برسند. بر اساس برخی از روایات، مراد چهارم با لباس مبدل در خیابان‌های استانبول قدم می‌زد عمال او هر کس که درگیر این فعالیت غیرقانونی بود را شلاق می‌زدند یا می‌کشتند.
مراد چهارم در واقع از قهوه نمی‌ترسید بلکه ترس او از شکل‌گیری حرکت‌های اجتماعی علیه او در دورهمی‌های معمولی بود. هر چند عجیب به نظر می‌رسد، مراد چهارم اولین و آخرین فردی نبود که با قهوه برخورد کرد. اما او بی رحم ترین و موفق ترین فرد در بین قهوه ستیزان بود.
